ដោយ សុ ជីវី
2013-02-03
ភ្លាមៗនៅក្រោយពេលដែលព្រះមហាវីរក្សត្រ ព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ សោយទិវង្គត ព្រះអង្គត្រូវថ្វាយព្រះបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ។ ការថ្វាយព្រះមរណនាមត្រូវបញ្ជាក់ថា គឺជាទំនៀមដែលខ្មែរធ្លាប់មានតាំងពីបូរាណកាលមក។
ព្រះរាជពិធីដង្ហែព្រះបរមសព ព្រះករុណា ព្រះបាទសម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ ឬ ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ កាលពីថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០១៣។
តើការប្រើប្រាស់មរណនាមថ្វាយព្រះមហាក្សត្រមានអត្ថន័យយ៉ាងណា និងមានដំណើរដើមទងយ៉ាងណា?
ទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរតាំងពីបូរាណនៅពេលអង្គព្រះមហាក្សត្រសោយ ទិវង្គត តែងត្រូវថ្វាយព្រះនាមថ្មីមួយទៀត ខុសពីព្រះនាមដែលព្រះអង្គនៅមានព្រះជន្ម ឬហៅថា ព្រះបរមបច្ឆាមរណនាម។
ការសិក្សាស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្ត្រខ្មែរបានរកឃើញថា ការប្រើប្រាស់មរណនាមព្រះមហាក្សត្រ ត្រូវប្រទះឃើញមានក្នុងសិលាចារឹកចាប់តាំងពីសតវត្សទី៧។ ការប្រើប្រាស់ព្រះបរមមរណនាម គឺប្រទះកាន់តែញឹកញាប់ចំពោះព្រះមហាក្សត្រសម័យអង្គរ ដែលអ្នកប្រវត្តិសាស្ត្របានរាប់ចាប់ពីសតវត្សទី៩ ដល់ទី១៤។ បើទោះជាពេលក្រោយមកទៀតគេមិនសូវប្រទះឃើញញឹកញាប់ក្នុងការប្រើ ប្រាស់មរណនាម ក៏ទំនៀមនេះបានបន្តរហូតដល់រហូតដល់សព្វថ្ងៃនេះ។
សាស្ត្រាចារ្យមហាវិទ្យាល័យបុរាណវិទ្យា លោក ព្រាប ចាន់ម៉ារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា ការថ្វាយព្រះបរមមរណនាមព្រះមហាក្សត្រ ភាគច្រើនបានកើតទៅតាមជំនឿដែលថា ព្រះមហាក្សត្រនឹងបានទៅស្ថិតនៅទីឋានបរមសុខណាមួយ ទៅតាមជំនឿសាសនានៃព្រះអង្គ មិនថា ព្រហ្មញ្ញសាសនា ឬព្រះពុទ្ធសាសនាឡើយ។
ឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើនដែលយកសិលាចារឹកជាគោលបានអោយដឹងថា ព្រះមហាក្សត្រខ្មែរដែលល្បីល្បាញ ក៏ត្រូវផ្ដល់មរណនាមតាមសាសនារបស់ព្រះអង្គ។ ព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី២ ដែលស្គាល់ថា ជាក្សត្រស្ថាបនិកសម័យអង្គរដ៏រុងរឿង ព្រះអង្គគោរពបូជាព្រហ្មញ្ញសាសនា និកាយព្រះឥសូរ ហេតុនេះព្រះអង្គមានបច្ឆាមរណនាមថា បរមេសូ ដែលមានន័យថា ព្រះអង្គបានយាងទៅឋានបរមសុខនៃព្រះឥសូរ។ ចំណែកព្រះបាទសូរ្យវរ្ម័នទី២ ដែលជាក្សត្រកសាងប្រាសាទអង្គរវត្ត ព្រះអង្គបានបូជាចំពោះព្រហ្មញ្ញសាសនា និកាយព្រះនារាយណ៍ ទើបព្រះអង្គមានមរណនាមថា បរមវិស្ណុលោក គឺមានន័យថា ព្រះអង្គបានយាងទៅឋានបរមសុខនៃព្រះវិស្ណុ ឬខ្មែរយើងស្គាល់ជាទូទៅថា ព្រះនារាយណ៍។ រីឯព្រះបាទជ័យវរ្ម័នទី៧ ព្រះអង្គគោរពបូជាពុទ្ធសាសនាមហាយាន ដែលនាំអោយព្រះអង្គមានបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបាទមហាបរមសោគតបទ។
ទោះជាយ៉ាងណាសាស្ត្រាចារ្យផ្នែកសិលាចារឹកនៅសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទ ភ្នំពេញ លោក វង់ សុធារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រក៏បានរកឃើញថា នៅក្នុងរាជមហាក្សត្រមួយចំនួនក៏មានការថ្វាយមរណនាមខុសប្លែកពី ជំនឿសាសនារបស់ព្រះអង្គដែរ។
រយៈពេលជាច្រើនសតវត្សនៅក្រោយសម័យអង្គរ ខ្មែរយើងខ្វះខាតឯកសារជាប្រភពសម្រាប់ប្រវត្តិសាស្ត្រជាក់លាក់ ជាហេតុធ្វើអោយព័ត៌មានស្ដីពីការប្រើប្រាស់មរណនាមព្រះមហាក្សត្រ ជំនាន់ក្រោយ។ យ៉ាងណាក៏រាជប្បវេណីនេះត្រូវគេដឹងថា បានបន្តជាប់លាប់ឡើងវិញចាប់តាំងពីរាជព្រះបាទអង្គឌួងមក។
ការថ្វាយមរណនាមសម្រាប់ព្រះមហាក្សត្រសម័យក្រោយ ដែលប្រកាន់យកព្រះពុទ្ធសាសនាថេរវាទ នេះ ត្រូវគេប្រើប្រាស់ពាក្យថា កោដ្ឋ ឬជាសម្រាយថា ជារបស់សម្រាប់ដាក់សព ឬដាក់ធាតុ នៅខាងចុង។ ក្នុងនោះ ព្រះបាទ អង្គឌួង មានមរណនាមថា ព្រះបរមកោដ្ឋ។ ព្រះបាទ នរោត្តម ដែលសោយរាជ្យបន្តពីព្រះបាទ អង្គឌួង មានមរណនាមថា ព្រះសុវណ្ណកោដ្ឋ ដែលសំដៅដល់វត្ថុតម្កល់ព្រះបរមសពនោះជាកោដ្ឋមាស។ ហ្លួងព្រះសុរាម្រិត ដែលជាបិតានៃព្រះមហាវីរក្សត្រ គឺមានមរណនាមថា ព្រះកញ្ចនកោដ្ឋ ដែលសំដៅដល់កោដ្ឋដែលមានពណ៌មាស។ ចំណែកព្រះមហាវីរក្សត្រ សម្ដេចព្រះ នរោត្ដម សីហនុ ដែលសោយទិវង្គតកាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១២ ត្រូវថ្វាយព្រះបច្ឆាមរណនាមថា ព្រះបរមរតនកោដ្ឋ។
លោកសាស្ត្រាចារ្យ វង់ សុធារ៉ា មានប្រសាសន៍ទៀតថា មកដល់ពេលនេះ គឺនៅពុំទាន់រកឃើញមូលហេតុច្បាស់លាស់ចំពោះការប្រើប្រាស់ពាក្យ ថា "កោដ្ឋ" នៅខាងក្រោយព្រះមរណនាមព្រះមហាក្សត្រនេះឡើយ។
សាស្ត្រាចារ្យប្រវត្តិសាស្ត្រសិល្បៈនៃមហាវិទ្យាល័យបុរាណវិទ្យា លោក សឺន ស៊ូប៊ែរ្តិ៍ មានប្រសាសន៍ថា បើទោះជាប្រើប្រាស់ពាក្យថា កោដ្ឋ គឺនៅតែសំដៅថា ព្រះអង្គបានយាងទៅកាន់ឋានបរមសុខដែលវិសេសថ្លៃថ្លា។
ទាក់ទិននឹងការប្រើប្រាស់មរណនាមនេះមានការសន្និដ្ឋានមិនផ្លូវ ការថា ខ្មែរអាចមានឥទ្ធិពលពីឥណ្ឌា ដោយផ្អែកថា ការប្រើប្រាស់មរណនាមបានផ្សាភ្ជាប់នឹងសាសនាដែលប្រទេសនេះធ្លាប់ មានឥទ្ធិពលលើខ្មែររួចហើយ។ យ៉ាងនេះក្ដីក៏គេឃើញមានការប្រើប្រាស់មរណនាមនៅក្នុងរាជវង្ស សម័យបុរាណនៅប្រទេសចិនដែរ។
តាមរយៈព័ត៌មាននៃគេហទំព័រ វីគីភីឌា(wikipedia) អោយដឹងថា មកដល់សព្វថ្ងៃនេះការប្រើប្រាស់មរណនាមព្រះមហាក្សត្រ ក៏គេឃើញមាននៅប្រទេសថៃ និងជប៉ុនដែរ៕ប្រភពពី RFA
Hello, my name is Jack Sparrow. I'm a 50 year old self-employed Pirate from the Caribbean.