ដោយ ម៉ម មុនីរតន៍
2012-07-08
ក្រុមអ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គមគិតថា សេចក្ដីព្រាងនៃសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ានដែលប្រទេសជាសមាជិកកំពុងតែបន្តពិភាក្សា និងឆ្លងនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំនៅថ្ងៃទី៨ ខែកក្កដា នេះ នឹងពុំអាចធានាបានពីប្រសិទ្ធភាពនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បាននោះទេ។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលលើសេចក្ដីព្រាងនៃសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ាននេះ ចាត់ទុកថា សូម្បីតែកម្ពុជា ខ្លួនឯងក៏នៅតែខកខាននៅឡើយក្នុងការអនុវត្តឲ្យបានពេញលេញទៅលើសិទ្ធិជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ បើទោះជាមានសេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សដែលកំណត់ដោយកិច្ចព្រមព្រាងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស យ៉ាងណាក្ដី។
តើមានកត្តាអ្វីខ្លះដែលនៅតែជាឧបសគ្គក្នុងការធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងផ្នែកការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស?
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ហៅសេចក្ដីប្រកាសស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ាន ដែលគេកំពុងពិភាក្សានៅឡើយ ឬបើទោះបីឈានទៅដល់ការអនុម័តជាផ្លូវការក៏ដោយ ក៏ច្បាប់នេះនឹងពុំមានឥទ្ធិពលណាមួយដែលអាចគ្រប់ដណ្ដប់ដល់វិធានការក្នុងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សបានពេញលេញនោះទេ។
ហេតុផលដែលនាំឲ្យមានការអះអាងបែបនេះ ដោយសារគេមើលឃើញថា ខណៈកម្ពុជាក្នុងឋានៈជាប្រធានអាស៊ានឆ្នាំ២០១២ គេឃើញមានការឆ្លើយតបតិចតួចណាស់ក្នុងស្មារតីនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស និងសន្ធិសញ្ញានានាដែលមានចែងក្នុងធម្មនុញ្ញនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ ស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សនេះ។
លោក អ៊ូ វីរៈ ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា និងជាអ្នកវិភាគបញ្ហាសង្គម។ លោកគិតថា ប្រទេសកម្ពុជា មិនមែនជាគំរូល្អសម្រាប់បណ្ដាប្រទេសនៃសមាជិកអាស៊ានក្នុងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនោះទេ។ លោកគិតថា កម្ពុជាត្រូវធ្វើកំណែទម្រង់ជាច្រើនបន្ថែមទៀតបើប្រៀបទៅនឹងប្រទេសដែលរីកលូតលាស់ផ្នែកប្រជាធិបតេយ្យ និងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សក្នុងតំបន់អាស៊ីមួយចំនួន ដូចជាប្រទេសថៃ ជាដើម។
លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ជាអ្នកវិភាគឯករាជ្យ។ លោកបង្ហាញកង្វល់ថា សេចក្ដីប្រកាសស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ាននេះទំនងមានឥទ្ធិពលតិចតួចប៉ុណ្ណោះក្នុងការធានាពីកាតព្វកិច្ច និងប្រសិទ្ធភាពនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ព្រោះកម្ពុជានៅតែខកខាននៅឡើយក្នុងការអនុវត្តឲ្យបានពេញលេញផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនៃកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដែលបានធានាថា ពលរដ្ឋមានសិទ្ធិក្នុងការបញ្ចេញមតិដោយសេរី ឬការប្រឆាំងនូវអ្វីដែលប៉ះពាល់ដល់ផលប្រយោជន៍រួម។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ៖ «ខ្ញុំព្រួយបារម្ភបំផុតគឺសេចក្ដីថ្លែងការណ៍នោះវាមាន និយាម ឬក៏ការពារធានាសិទ្ធិមនុស្សទាបជាង ហើយតិចជាងអ្វីៗដែលជាកាតព្វកិច្ចរបស់ប្រទេសកម្ពុជា»។
លោក អំ សំអាត អ្នកគ្រប់គ្រង់បច្ចេកទេសស៊ើបអង្កេតនៃអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ (Licadho)។ លោកចាត់ទុកថា មានហេតុផលមួយចំនួនដែលជាឫសគល់នៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស គឺប្រព័ន្ធតុលាការមិនឯករាជ្យ ច្បាប់ការពារសម្រាប់អ្នកមានអំណាច ឬជនមានឥទ្ធិពល និងយន្តការរបស់រដ្ឋនៃការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលសាធារណៈនៅតែពុំទាន់មានប្រសិទ្ធភាពនៅឡើយ។
លោក អំ សំអាត៖ «មូលហេតុដែលមានទាក់ទងនឹងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅប្រទេសកម្ពុជាយើង គឺទីមួយកើតចេញអំពីការអភិវឌ្ឍរបស់រាជរដ្ឋាភិបាល។ ក្រៅពីហ្នឹងការរឹតត្បិតទៅលើផ្នែកសិទ្ធិសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិក៏ដូចជាការជួបជុំការប្រមូលផ្ដុំ»។
លោក កែម ឡី អ្នកស្រាវជ្រាវឯករាជ្យជាន់ខ្ពស់នៃក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវ (Advance Research consultant Team= ART)។ លោកឲ្យដឹងថា ប្រទេសកម្ពុជាបើទោះជាស្ថិតក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ដែលគិតថា មានភាពប្រសើរផ្នែកការគោរពសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងតំបន់ដូចជាប្រទេសថៃ និងឥណ្ឌូនេស៊ី យ៉ាងណាក្ដី តែថាប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តក្នុងការគោរពសិទ្ធិមនុស្សហាក់ដើរបញ្ច្រាសទិសទៅវិញ។
លោក កែម ឡី៖ «ទោះបីនៅក្នុងចំណាត់ថ្នាក់ទី៤ ដែលខ្ញុំសង្កេតនៅក្នុងបណ្ដាប្រជាជាតិអាស៊ាន បន្ទាប់ពីថៃ បន្ទាប់ពីឥណ្ឌូនេស៊ី បន្ទាប់ពីហ្វីលីពីន ម៉ាឡេស៊ីអីក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែស្ថានភាពហាក់បីដូចដើរបីជំហានទៅមុខបួនជំហានមកក្រោយពីរជំហានទៅមុខបីជំហានមកក្រោយយ៉ាងម៉េចមិនដឹងទេខ្មែរយើង»។
វិទ្យាស្ថានស្រាវជ្រាវរបស់អាអាម៉េរិកាំងមួយឈ្មោះថា ហ្រ្វីឌឹម ហៅស៍ (Freedom House) បានចេញផ្សាយរបាយការណ៍របស់ខ្លួនប្រចាំឆ្នាំ២០១២ អំពីសង្គមជាតិសាសន៍ដែលគាប់សង្កត់ជាងគេបំផុតនៅក្នុងពិភពលោក។ នៅក្នុងរបាយការណ៍នោះ គេបានបង្ហាញពីការស្រាវជ្រាវលើប្រទេសចំនួន១៨៥។ ក្នុងនោះ ហ្រ្វីឌឹម ហៅស៍ រកឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជា នៅតែជាប្រទេសដែលមិនទាន់សេរីនៅឡើយ។
ការស្រាវជ្រាវនេះក្នុងន័យដើម្បីពិនិត្យលើសិទ្ធិនយោបាយ និងសេរីភាពផ្នែកស៊ីវិលដែលឆ្នាំ២០១២ ស្ថានភាពនេះកំពុងធ្វើដំណើរថយក្រោយ។ ហ្វ្រីឌឹម ហៅស៍ ឲ្យដឹងថា ប្រទេសដែលពលរដ្ឋមានសិទ្ធិ និងសេរីភាពពេញលេញ បានពិន្ទុលេខ ១ រីឯពិន្ទុលេខ ៧ ជាប្រទេសគាបសង្កត់ រឹតត្បិតខ្លាំងជាងគេ។ ក្នុងចំណោមនោះប្រទេសកម្ពុជា បានពិន្ទុលេខ ៦ ខាងសិទ្ធិនយោបាយ និងលេខ ៥ ខាងសេរីភាពស៊ីវិល។
កត្តាចាំបាច់ដែលនាំឲ្យមានសេចក្ដីថ្លែងការណ៍ជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស ឬហៅថា សន្ធិសញ្ញាអន្តរជាតិនោះ គឺបន្ទាប់ពីរកឃើញថា ការសម្លាប់រង្គាល និងរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរក្រោយពីមានវិបត្តិសង្គ្រាមលោកលើកទី២ រួចមក។ បណ្ដាប្រទេសនៅក្នុងពិភពលោកបានអនុម័តយកសេចក្ដីប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សក្នុងឆ្នាំ១៩៤៨ ដើម្បីបញ្ចប់ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សធ្ងន់ធ្ងរតទៅទៀត។
កម្ពុជាក៏បានជាប់កាតព្វកិច្ចក្នុងការអនុម័តយកសេចក្ដីប្រកាសជាសកលនេះ ដើម្បីធានាឲ្យមានការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ព្រោះកម្ពុជាក៏ធ្លាប់មានវិបត្តិដ៏ធ្ងន់ធ្ងរនៅក្នុងសង្គ្រាមស៊ីវិលអូសបន្លាយជាច្រើនទសវត្សរ ដែលធ្វើឲ្យជីវិតមនុស្សរាប់លាននាក់ត្រូវបាត់បង់សិទ្ធិសេរីភាពការសម្លាប់រង្គាល និងមានធ្វើទារុណកម្មធ្ងន់ធ្ងរ។
បើទោះជាក្របខ័ណ្ឌច្បាប់បានកំណត់យកគោលការណ៍ដូចដែលមានប្រកាសជាសកលស្តីពីសិទ្ធិមនុស្សបែបនេះក្ដី តែក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការលើផ្នែកនេះរកឃើញថា ស្ថានភាពនៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា បានដើរថយក្រោយមួយជំហានយ៉ាងឆ្ងាយដែលជាការបារម្ភយ៉ាងខ្លាំង។
មន្ត្រីអង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្ស លីកាដូ លោក អំ សំអាត កត់សំគាល់ថា ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សបានបន្តញ៉ាំញីកាន់តែខ្លាំងដូចជាក្នុងឆ្នាំ២០១២ លោក ឈុត វុទ្ធី ប្រធានអង្គការការពារបរិស្ថានត្រូវគេបាញ់សម្លាប់ក្នុងខេត្តកោះកុង កម្មការិនីនៅក្រុងបាវិត ខេត្តស្វាយរៀង ត្រូវរងការបាញ់ប្រហារ និងកុមារីនៅខេត្តក្រចេះ បានស្លាប់ភ្លាមៗ បន្ទាប់ពីកងកម្លាំងរបស់រដ្ឋាភិបាលបាញ់បង្ក្រាបដោយហិង្សាក្នុងជម្លោះដីធ្លី។
សង្គមស៊ីវិលចាត់ទុកថា និទណ្ឌភាព ឬភាពគ្មានទោសពៃចំពោះអ្នកប្រព្រឹត្តបទល្មើសច្បាប់ដោយជ្រកក្រោមផ្លាកអភិវឌ្ឍន៍ ជាមនុស្សដែលស្និទ្ធនឹងរដ្ឋាភិបាល និងជនដៃដល់ដែលមានអំណាចតែងរួចខ្លួនពីសំណាញ់ច្បាប់។
លោក អំ សំអាត ថ្លែងថា ដើម្បីធានាឲ្យប្រទេសមួយមាននីតិរដ្ឋពោល គឺយកច្បាប់ជាមូលដ្ឋាន លុះត្រាតែប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌មិនស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលរបស់រដ្ឋាភិបាល និងធ្វើការដោយឯករាជ្យ៖«ដើម្បីឲ្យមានការធានានូវការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ក៏ដូចជាការលើកស្ទួយវិស័យសិទ្ធិមនុស្សនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាយើងឲ្យកាន់តែល្អប្រសើរ សំខាន់បំផុតវាទាក់ទងនឹងប្រព័ន្ធតុលាការ និងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា»។
អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស (Human Rights Watch) បានចេញផ្សាយដោយភ្ជាប់នូវរបាយការណ៍មួយរបស់អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិ (Transparency International) កាលពីថ្ងៃទី១០ ខែមិថុនា ឲ្យដឹងថា អំពើពុករលួយគឺជាមូលហេតុក្នុងចំណោមហេតុផលផ្សេងទៀតដែលជាមុខសញ្ញានៃការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។ អង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិរកឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាស្ថិតនៅលេខរៀងទី ១៦៤ ក្នុងចំណោមប្រទេស ១៨៣ នៅលើពិភពលោកដែលមានអំពើពុករលួយ។
បើទោះជាបែបនេះក្ដីគេហទំព័ររបស់រដ្ឋាភិបាលស្ដីពីសេចក្ដីព្រាងនៃសិទ្ធិមនុស្សអាស៊ាន ដែលបង្ហោះនៅថ្ងៃទី៧ ខែកក្កដា ឲ្យដឹងថា បេសកកម្មនៃអន្តររដ្ឋាភិបាលកំពុងតែធ្វើសេចក្ដីព្រាងសេចក្ដីនៃប្រកាសស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សដែលនឹងត្រូវដាក់ចូលនៅក្នុងរបៀបវារៈនៃកិច្ចប្រជុំរដ្ឋមន្ត្រីការបរទេសអាស៊ាន នៅថ្ងៃទី៨ ខែកក្កដា។ ផ្អែកតាមធម្មនុញ្ញនេះ អាស៊ាននឹងប្ដេជ្ញាចិត្តក្នុងការលើកកម្ពស់ និងការពារសិទ្ធិមនុស្ស។
ក៏ប៉ុន្តែស្ថានទូតសហរដ្ឋអាមេរិកបានផ្សព្វផ្សាយជាសាធារណៈ តាមបណ្ដាញសង្គម ឬហៅថា Facebook កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា របាយការណ៍ស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ឆ្នាំ២០១១។ របាយការណ៍នោះរកឃើញថា ស្ថាប័នការពារសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលពុំមានការប្រជុំទៀងទាត់ ឬដំណើរការប្រកបដោយតម្លាភាពឡើយ។ សហរដ្ឋអាមេរិកលើកឡើងទៀតថា គណៈកម្មាធិការការពារសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ប៉ិនប្រសប់ក្នុងការធ្វើរបាយការណ៍សម្រាប់កិច្ចប្រជុំជាអន្តរជាតិនានា ស្ដីពីសិទ្ធិមនុស្ស។ ក៏ប៉ុន្តែស្ថាប័នរបស់រដ្ឋមួយនេះខកខានពុំដែលបានស៊ើបអង្កេតពីស្ថានភាពនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្សដោយឯករាជ្យឡើយ។
វិទ្យុអាស៊ីសេរីព្យាយាមសុំការបំភ្លឺចំពោះបញ្ហានេះជាច្រើនថ្ងៃពីលោក ឱម យ៉ិនទៀត ប្រធានគណៈកម្មាធិការសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា និងជាប្រធានអង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ តែលោកបញ្ជាក់ថា ជាប់រវល់។ ចំណែកមន្ត្រីរបស់រដ្ឋាភិបាលផ្សេងទៀតឆ្លើយតបថា ពុំអាចអត្ថាធិប្បាយបានទេ។
យ៉ាងណាក៏ដោយ លោក អំ សំអាត ថ្លែងថា ដើម្បីធានាឲ្យប្រទេសមួយមាននីតិរដ្ឋ ពោលគឺយកច្បាប់ជាមូលដ្ឋាន ឬថាការគោរពសិទ្ធិមនុស្សត្រូវបានអនុវត្តនោះ លុះត្រាតែប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌មិនស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលរបស់រដ្ឋាភិបាល និងធ្វើការដោយឯករាជ្យ៕
Hello, my name is Jack Sparrow. I'm a 50 year old self-employed Pirate from the Caribbean.